Title
Diuersi libri galieni [fenestratitel]
Physical location
Bruges Grand Seminar
Call number
Ms. Grootseminarie 093/061
Associated names
Galenos - ca. 129 - ca. 216 (VIAF: 28080859) - auteur
Associated names
Constantinus Africanus - ca. 1010/15 - 1087 - vertaler
Associated names
Gerardus Cremonensis - 1114 - 1187 (VIAF: 84814786) - vertaler
Associated names
Burgundius Pisanus - ca. 1110 - 1193 (VIAF: 27865254) - vertaler
Associated names
Marcus Toletanus - fl. 1191 - 1216 - vertaler
Associated names
Husayn ibn Ishaq - ca. 809 - 873 - vertaler
Date of creation
13de eeuw
Date of creation
Middeleeuwen
Origin place
[West-Europa]
Note
Dit manuscript is eigendom van het Archief van het Grootseminarie Ten Duinen en wordt bewaard in het Grootseminarie (Potterierei, Brugge). Met vragen in verband met dit manuscript kan u terecht bij de curator van de collectie in het Grootseminarie. // This manuscript is part of the collections at the Archives of the Major Seminary Ten Duinen in Bruges (Potterierei, Bruges). For questions regarding this manuscript, please contact the special collections curator at the Major Seminary
Note
Commentum Galieni super librum Alforismorum. Inc. (f. 1r): 'Incipit commentum abbreuiatum Galieni super librum alforismorum ypocratis. Uita breuis, ars uero longa etc. Galienus in commento plurimi interpretes in hoc maxime concordati sunt'; expl. (f. 12v): 'inueniet falsa non esse ypocrati poterit confirmare. Explicit commentum Galieni super alforismos ypocratis abreuiatum'
Note
De elementis. Inc. (f. 13r): 'Incipit tractatus primus abreuati Galieni de elementis. Qvoniam cum sit elementum minor pars eius cui est elementum'; expl. (f. 19r): 'octava est in qua ponuntur singno conplexionum assumpta ex menbris [sic] hominis. Explicit liber secundus Galieni de elementis'
Note
De complexionibus. Inc. (f. 19r): 'Incipit primus libri Galieni de complexionibus. Qvoniam insingnes antiqui medicorum et phisicorum iam sufficienter declarauerunt'; expl. (f. 32v): 'ad quisita quemadmodum quando diximus in medicinis ipsis. Explicit liber Galieni de complexionibus'
Note
De simplici medicina. Inc. (f. 32v): 'Incipit primus tractatus de simplici medicina. Non est michi neccesse hic ostendere summam utilitatis cognitionis uirtutum medicinarum'; expl. (f. 69v): 'de sermine in vnaquaque medicinarum per se si deus uoluerit. Finitus est tractatus quintus libri Galieni in medicinis singularibus'
Note
De malicia complexionis diuerse. Inc. (f. 69v): 'Incipit liber Galieni de malicia complexionis diuerse. Malicia complexionis diuerse quandoque in toto animalis corpore existit'; expl. (f. 71v): 'Deinde post ipsum librum de ingenio sanitatis. Explicit liber Galieni de malicia complexionis diuerse'
Note
De iuuamentis membrorum. Inc. (f. 71v): 'Incipit primus tractatus libri Galieni de iuuamentis membrorum. Inquit G. quod corpora animalium sunt instrumenta animarum'; expl. (f. 89r): 'tamen inter duas suturas nominatur similiter enim uidimus anothomicos uocantes eas'
Note
De ingenio sanitatis. Inc. (f. 89r): 'Incipit tractatus primus libri Galieni de ingenio sanitatis. Librum de ingenio sanitatis a te et a multis karissime uero rogatus componere uolui'; expl. (f. 135r): 'quando ex opilatione paciantur maxime si cibus sit opilatiuus'
Note
De tactu pulsus. Inc. (f. 135v): 'Incipit liber Galieni de tactu pulsus quam transtulit Iohannicius filius ysaac de greco in arabicum et marchus tholetanus de arabico in latinum. Cvm in arte medicine studerem libros que facultatis huius in eloquio latino audirem'; expl. (f. 138v): 'et fortassis in eo sentitur distensio uene facilis. Perfectus liber est Galieni de tactu pulsus ad tutyrum'
Note
De utilitate pulsus. Inc. (f. 138v): 'Incipit tractatus Galieni de utilitate pulsus a predictis similiter translatus. Dixit Galienus oportet nos inspicere pulsus utilitatem'; expl. (f. 141r): 'et facilior fit ei uia ad id quod in hoc libro diximus. Completus est tractatus Galieni de utilitate pulsus'
Note
De motibus liquidis et difficilibus. Inc. (f. 141r): 'Incipit tractatus Galieni de motibus liquidis et difficilibus. Galienus inquit quoniam illi quorum proprium est sed anathomiam vnam meditari'; expl. (f. 144v): 'appetitus ualde intenditur et superat. Completus est tractatus Galieni de motibus difficilibus translatus a iohannito de greco in arabicum et a marco toletano de arabico in latinum'
Note
De uoce et anelitu. Inc. (f. 144v): 'Dixit Galienus si neruis qui sunt inter costas accidat scissio prope spondilia destruetur uox et hanelitas'; expl. (f. 146r): 'alii dicunt quod est inter uoluntate et naturam. Explicit tractatus Galieni de uoce et anelitu'
Note
[Anathomia] Inc. (f. 146r): 'Medicorum anathomicos necesse est precognoscere quam humanum corpus cum sit compositum'; expl. (f. 154v): 'Et ita patet diuersitas inter Galienum et aristotelem. Explicit anathomia'
Note
Secreta Galieni. Inc. (f. 154v): 'Secreta Galieni a magistro Girardo cremonensis translata de arabico in latinum. Verba Galieni. Rogasti me amice monthee ut describem tibi librum in meditatione egritudinum'; expl. (f. 159r): 'Quod si ceciderit alius liber ab ipso transferam ipsum. Explicit'
Note
[De spermate]. Inc. (f. 159v): 'Sperma hominis descendit ex omni humore corporis quod fit subtiliori natura IIII humorum humani corporis'; expl. (f. 162r): 'et quibus farmacis debeat curari per naturam sui corporis. Explicit liber de XII portis uel microtegni Galieni'
Note
[De morbo accidente]. Inc. (f. 162r): 'In inicio huius libri diffiniri morbum oportet ut in termino huius partis cognoscatur'; expl. (f. 176r): 'possibile est cognoscere que attinencia semper alia sequntur et que non. Explicit sexta et ultima particula libri Galieni de morbo accidente. Deo gratias'
Note
[Megategni]. Inc. (f. 175v): 'Qvamuis karissime fili Iohannes ingenium acutissimum in litteris habeas in naturis et rerum indagandis'; expl. (f. 196r): 'cum leui fuste suauiter percutiatur. Explicit megategni Galieni'
Note
[De interioribus]. Inc. (f. 196r): 'Medicorum autem non solum modernis verum etiam antiqui membra corpois loca appellant'; expl. (f. 216r): 'addita sciencia anime accidentium et morbi de quidem in suo loco dicemus. Explicit liber de interioribus'
Note
De criticis diebus. Inc. (f. 216r): 'Incipit liber de criticis diebus. Ut egritudinum que non paulatim minuuntur set subito quiescunt consumpto certificetur ante eas aut euatuationem manifestam'; expl. (f. 227v): 'peruenimus ad finem libri auxilio dei et eius adiutorio. Completus est tractatus tercius libri Galieni de diebus criticis'
Note
[De crisi]. Inc. (f. 227v): 'Ego non intendo in hoc meo libro determinare secundum quam intentionem cadat nomen crisis'; expl. (f. 244v): 'quam uero sunt subtilis ingenium sensus sufficiunt istius tractatus tercius libri Galieni de crisi cum quo finitur liber, Deo gratias.'
Note
De volgende auteurs zijn verantwoordelijk voor de vertalingen: Constantinus Africanus: Commentum Galieni super librum Alforismorum, Megategni; Marcus Toletanus: De tactu pulsus, De utilitate pulsus, De motibus liquidis et difficilibus (vanuit de Arabische vertaling door Husayn ibn Ishaq); Gerardus Cremonensis: De elementis, De complexionibus, De simplici medicina, De malicia complexionis diuerse, De ingenio sanitatis, Secreta Galieni, De criticis diebus, De crisi; Burgundius Pisanus: De interioribus
Note
Rubriektitels ontbreken tussen ff. 144v-154v en vanaf 159v
Note
Op fol. 12v volgt een korte continuatie, en enkele versregels. Hierna de aantekening: 'Alanus scripsit et sunt magistri G. de Pressiaco socii magistri I. de sancto amando. Anno domini Mo CCo septuagesimo tertio obiit magister P. Limonienssis ut mihi dictum fuit'. Tevens in de bovenmarge van het folium een aantekening over het vertrek van Lodewijk IX van Frankrijk op de Achtste Kruistocht: 'Anno domini Mo CCo LXo IX idus ultimo martii transfretauit illustrissimus rex ludouicus et tunc exiui ciuitatem par[isiensem]'
Note
De binnenzijde van het voorplat bevat een contemporaine lijst van werken in deze codex, alsmede twee aantekeningen betreffende overlijdens: 'Anno domini Mo CCo octagesimo primo mense septembris in vigilia beati Remigii die martis obiit dominus ph[ilippus] de press[iaco?] miles, cuius anime propricietur deus, amen' en 'Anno eodem mense iulii in vigilia beatorum iacobi apostoli et christofori magister iulianus canonicus et penitentiarius beluacensis obiit in Rome, cuius anime propricietur deus, amen'
Note
Verluchting: De begininitiaal van De elementis (f. 13r) bestaat uit de letter 'Q' in rood op een blauwe achtergrond, opgevuld met een portret van een Galenus die een fles urine in de lucht houdt, vergezeld van Hippocrates. De staart van de letter vormt een kader aan de linkerzijde, waarin afgebeeld Avicenna, Cerapion, Rasi en Constantinus [Africanus], elk zittend aan een lessenaar. Kleinere verluchte initialen in goud, rood en blauw aan het begin van iedere tekst
Note
Het tweede schutblad vooraan is het laatste blad uit een medisch traktaat
Genre/form
Medische traktaten en handboeken
Topic general subdivision
Geneeskunde - gezondheidszorg
Material
Perkament (Wikidata Q226697)
Decoration and binding
gehistorieerde initialen|Q4924460
Decoration and binding
gedecoreerde initialen|Q63872683
Decoration and binding
Middeleeuwse band
Script
gotische textualis
Bibliographic references
Busine, L. - Ludo Vandamme e.a., Besloten wereld, open boeken: Middeleeuwse handschriften in dialoog met actuale kunst, Tielt: Lannoo, 2002
Bibliographic references
Isaac, M.T., Les livres manuscrits de l'Abbaye des Dunes d'après le catalogue du XVIIe siècle (Livre - Idées - Société 4), Verviers: Gason, 1984
Bibliographic references
Strubbe, Egidius - Lambrecht, Joris, Catalogus van de handschriften van het grootseminarie Brugge, Brugge, 1940-1945, niet-uitgegeven typoscript. [Raadpleegbaar in de Openbare Bibliotheek Brugge]
Bibliographic references
van Belleghem, Doenja (ed.), De Duinenhandschriften : over de manuscripten van de cisterciënzerabdij Ten Duinen in het Grootseminarie Brugge en de Openbare bibliotheek Brugge, Brugge: Openbare Bibliotheek, 2016
Bibliographic references
Murano, Giovanna Giovanna, 'Opere di Galeno nella facoltà di Medicina di Bologna', Italia Medioevale e Umanistica 45 (2004), pp. 137-165
Bibliographic references
Online catalogue description by Dr. Mark Vermeer. Online catalogusbeschrijving door Dr. Mark Vermeer.
Bibliographic references
Medieval Manuscripts in Flemish Collections (MMFC) - Vlaamse Erfgoedbibliotheken vzw
Provenance
Cisterciënzerabdij Ter Doest (S.O.Cist.)
Provenance
Cisterciënzerabdij Ten Duinen (S.O.Cist.)
Provenance
Grootseminarie Ten Duinen Brugge
Digitization date
2021-04-19
Alternative Identifier
B_GS_MS093-061
