Ga verder naar de inhoud

Workshop Haal meer uit digitale beelden dankzij IIIF

Over de workshop

  • Onderwerp: De voordelen van digitale beelden in IIIF formaat voor onderwijs, onderzoek en publiekswerking.
  • Focus: Middeleeuwse manuscripten, maar ook toepasbaar op andere types objecten.
  • Werkwijze: Korte uitleg + sprekende voorbeelden + opdrachten voor de deelnemers.
  • Voor wie: Geen IT-kennis vereist. Voor iedereen die met digitale beelden werkt van boeken, schilderijen, prenten, munten, enzovoort. Zij gingen je voor: KU Leuven, UGent, European Lettering Institute, Columbia University, Vlaamse Erfgoedbibliotheken, Nationale Bibliotheek Slovenië, York University, University College Cork, IIIF Consortium, meemoo, Musea Brugge, Universiteitsbibliotheek Gent, en Library of Congress.
  • Praktisch: 120 minuten, live of online.
  • Interesse? Contacteer ons om een workshop te plannen in jouw instelling of ontdek de workshop hieronder op eigen tempo.

IIIF in een notendop

  • IIIF = International Image Interoperability Framework.
  • Digitale innovatie om efficiënter en duurzamer digitale beelden te beheren, uit te wisselen en te gebruiken. Een beknopte uitleg over IIIF vind je hier.
  • Toegepast door groeiend aantal instellingen in binnen- en buitenland (bv. BnF, Vaticaanse Bibliotheek, British Library, Getty Museum, Universiteitsbibliotheken Gent/Leuven/Antwerpen, Openbare Bibliotheek Brugge).

Enkele voordelen van IIIF

  1. Kleinere ecologische voetafdruk: IIIF vermijdt onnodige downloads, kopieën en hosting van digitale beelden en ondersteunt minimal computing. Daardoor is er minder serverruimte nodig, en dus ook veel minder energie! (Meer lezen over de ecologische voetafdruk van digital humanities? Deze webinar van Europeana Pro geeft bruikbare tips voor eindgebruikers.)
  2. Alle beelden samen: Door IIIF zitten digitale beelden niet meer opgesloten in lokale systemen. Gedaan met switchen tussen verschillende catalogi en databanken! Je kan beelden uit verschillende instellingen vlot samenbrengen in een uniforme werkomgeving.
  3. Beelden in hoge kwaliteit en in recordtempo op je scherm.
  4. Dynamische beelden met rijke context: Met IIIF verlies je geen context wanneer je op een detail van een afbeelding focust. Wanneer je digitaal een detail publiceert, kan je publiek steeds vlot uitzoomen en verdere informatie vinden.
  5. Degelijke en gratis tools om met de beelden te werken in onderwijs, communicatie, onderzoek en zelfs gaming.
  6. Community: IIIF wordt ontwikkeld door een enthousiaste community van specialisten uit de erfgoedsector en IT-ontwikkelaars. De resultaten zijn steeds open source zodat iedereen mee kan bouwen aan vooruitgang.

Goed om te weten voor je begint

  • Sla deze pagina op in je bladwijzers. We springen in de workshop namelijk ook naar externe websites.
  • Elk digitaal object (boek, schilderij, tekening…) dat in IIIF beschikbaar is, heeft een manifest URL. Deze manifest URL is de sleutel om dit object te gebruiken in IIIF-tools. Maar... nog niet alle objecten zijn beschikbaar in IIIF.
  • IIIF-tools zijn onafhankelijk van de instellingen (bibliotheken, musea, archieven) die de objecten beheren. Ze worden ontwikkeld door een community van IT- en erfgoedspecialisten.
    • Om manuscripten te bekijken zijn er onafhankelijke viewers, waarvan Universal Viewer en Mirador de bekendste zijn.
    • Om manuscripten te tonen in een virtuele rondleiding zijn er guided viewing tools als Exhibit en Storiiies.
    • Een overzicht van andere populaire IIIF tools vind je hier op de website van het IIIF Consortium.

Cruciale sleutel: de manifest URL

Wat zoeken we?

Een manifest is de verpakking in json code rond digitale beelden en metadata. Elk manifest heeft een URL (= de tekst in de adresbalk van je browser). Deze URL is stabiel en is de sleutel waarmee je beelden en metadata ophaalt om ermee te werken in IIIF tools.

Een manifest URL bevat de woorden 'IIIF' en 'manifest(s)', bv.

  • https: // adore.ugent.be/IIIF/manifests/archive.ugent.be%3AC98E436C-003C-11E7-AD2E-55C9D43445F2
  • https: // iiif.bodleian.ox.ac.uk/iiif/manifest/441db95d-cdff-472e-bb2d-b46f043db82d.json
  • https: // digitalcollections.universiteitleiden.nl/iiif_manifest/item:877637/manifest
  • https: // anet.be/iiif/30461d8cf282ac05315cf192f5c5442d48cdd078/manifest

IIIF wordt meer en meer ingezet door instellingen, maar is nog niet universeel in gebruik. Het zou dus kunnen dat het object waarin jij bent geïnteresseerd, (nog) geen manifest URL heeft.

Waar zoeken?

Specifieke instelling: Ga naar de online collectiecatalogus van de instelling. Ga naar de gedetailleerde beschrijving van een individueel item. Zoek tussen de gegeven metadata naar het IIIF logo of naar de woorden 'IIIF' en 'manifest'. Waar instellingen dit precies vermelden tussen de metadata, loopt sterk uiteen. Hieronder enkele voorbeelden.

  • Openbare Bibliotheek Brugge > onder het tabblad ‘Bekijk online’;
  • Universiteitsbibliotheek Gent > onder het tabblad ‘For developers’;
  • KU Leuven > onder ‘View online’ > bekijk het in Teneo > onder ‘information’ vind je de manifest URL (‘Permalink IIIF manifest’).
  • Universiteit Antwerpen: open het record > kies 'open met Mirador viewer' > de manifest URL staat onderaan de metadata in de Mirador viewer
  • Gallica BnF > klik op het IIIF logo in de linker menubalk > klik op het informatie 'i' logo in de rechterbovenhoek om de metadata te openen > het manifest bevindt zich onderaan de metadata
  • Musea Brugge > het manifest bevindt zich onderaan in het record bij 'Linked Open Data'
  • Getty Museum > Filter op 'open content images' > zoek object > het manifest bevindt zich onderaan in het record bij 'APIs & other identifiers'
  • Cambridge University Digital Library > veel opties, o.a. de IIIF knop
  • Op de website van het IIIF Consortium vind je een (niet-exhaustieve) lijst met andere instellingen met IIIF collecties.

Wereldwijde initiatieven met IIIF bronnen:

  • Biblissima IIIF Collections: Deze website verzamelt bijna alle manifesten van manuscripten en oude drukken en koppelt die aan de uitgebreide en diepgaande informatie uit de databanken van Biblissima. Bevat zo'n 89.000 manifesten! Integreert platforms als Gallica (BnF) and e-codices.
  • Irish Script on Screen: Meer dan 450 Ierse manuscripten in IIIF.
  • Fragmentarium: Zo'n 5400 middeleeuwse fragmenten van manuscripten in IIIF.

Mmmonk: Op de detailpagina van elk manuscript staat de URL rechts onderaan de viewer.

Kopieer de URL

Kopieer de URL (= de informatie in de adresbalk van je browser). Dit is de sleutel die je nodig hebt. Indien het manifest opent, zal je een pagina zien vol json code. Je hebt de code niet nodig, enkel de URL.

Shortcut voor deze workshop

Om tijd te besparen tijdens de workshop, maakten we een lijst met manifesten van boeiende items uit uiteenlopende instellingen.

Opdracht

Zoek de Manifest URL voor één van onderstaande voorwerpen. Deel het via de meeting chat of toon het aan de lesgever.

  • Musea Brugge: Jheronimus Bosch, Laatste oordeel, ca. 1500 (Inventarisnummer 0000.GRO0208.I)
  • Victoria & Albert Museum: Onbekende kunstenaar, The Dacre Beasts - The Red Bull, ca. 1507-1525 (inv. W.6:1 to 5-2000)
  • Gallica (Bibliothèque nationale de France): La New Home [machine à coudre] : médaille d'or, Paris 1889 : [affiche]

Een detail op een digitaal beeld delen via Universal Viewer

Je hebt een interessant detail gevonden in een manuscript en wil dit delen met iemand, hiernaar linken in een document, of opslaan voor jezelf. In plaats van het beeld te downloaden of een schermafdruk te maken, kan je via de IIIF viewer Universal Viewer simpelweg een URL met coördinaten delen of opslaan.

Een detailbeeld in de Universal Viewer
Een detailbeeld in de Universal Viewer

Werkwijze

  1. Selecteer en kopieer de manifest URL van je object naar keuze, bv. https://sharedcanvas.be/IIIF/m...
  2. Open de website https://universalviewer.io/
  3. Kopieer de URL in het vakje ‘Paste the URL of a IIIF manifest here to see the UV in action!’
  4. Blader in het manuscript en zoom in op het detail naar keuze. (In de URL zie je de coördinaten mee veranderen met jouw bewegingen. Dankzij deze coördinaten wordt het mogelijk dit detail te delen.)
  5. Kopieer de URL of gebruik de ‘share’ knop in de viewer. Deel de URL via een bericht, sla de URL op in een document, hyperlink de URL in een tekst, of bookmark de pagina. Bv. "Dag Sam, Was het jou al opgevallen dat het idool in de Valerius Maximus van het Grootseminarie zijn tong uitsteekt?" of "Openingen bruikleenaanvraag: Ms. 157/188 te openen op f. 1r".

Opdracht 1 (manuscript)

Zoek in Ms. 157/188 van het Grootseminarie Brugge het wapenschild van Abt Jan Crabbe. Zoom hierop in, en deel dit detail met een andere deelnemer via chat of mail, of sla het op in je bladwijzers (bv. in een mapje 'wapenschilden').

manifest URL Ms. 157/188: https://sharedcanvas.be/IIIF/m...

Opdracht 2 (schilderij)

Zoek de groene halsbandparkiet op het schilderij Madonna met kanunnik Joris van der Paele door Jan van Eyck (Groeningemuseum Brugge). Zoom hierop in, en deel dit detail met een andere deelnemer via chat of mail, of sla het op in je bladwijzers (bv. in een mapje 'dieren').

manifest URL schilderij: https://dam.museabrugge.be/iiif/3/6726/manifest.json

Manuscripten naast elkaar bekijken in Mirador

Je hebt een interessant manuscript uit de British Library dat je wil vergelijken met een manuscript uit de Openbare Bibliotheek Brugge en een schilderij uit het Getty Museum. Elk van die instellingen heeft eigen viewers, met eigen regels en functionaliteiten, wat niet handig is om te werken. Via de IIIF-viewer Mirador kan je de objecten samenbrengen op één website.

Manuscripten vergelijken in de Mirador Viewer
Manuscripten vergelijken in de Mirador Viewer

Werkwijze

  1. Selecteer en kopieer de manifest URL van je object naar keuze.
  2. Open de website https://mirador-dev.netlify.app/__tests__/integration/mirador/. (Klik de voorbeelden van Van Gogh en Krishna weg.)
  3. Klik op ‘start here’.
  4. Klik op ‘add resource’.
  5. Voeg de manifest URL in en klik op ‘add’. Jouw object staat nu bovenaan in de lijst met bronnen (of resources).
  6. Klik op jouw object om het toe te voegen aan je collage. Je kan bladeren in het manuscript of open de galerij view om gerichter te zoeken. Via het hamburger-icoon (drie horizontale strepen) kan je de metadata bekijken.
  7. Herhaal deze stappen zo vaak als je wil om objecten toe te voegen aan je collage.
  8. Om je collage op te slaan: klik op de drie puntjes in het linkermenu. Klik op ‘export workspace’. Klik op ‘view workspace configuration’, selecteer alle tekst, en sla die op in een document. Om deze collage later opnieuw op te roepen, importeer je deze tekst in ‘import workspace’ in hetzelfde menu.

Opdracht 1 - Vergelijk twee manuscripten

Vergelijk twee kopieën van De natura rerum van Thomas van Cantimpré. Open beide boeken op de folio met de cycloop.

Opdracht 2 - Creëer een collage naar wens

  • Zoek op Biblissima IIIF Collections afbeeldingen van eenzelfde iconografisch onderwerp. Tip: Hou rekening met de basistalen van de databanken, nl. voornamelijk Frans en in mindere mate ook Engels (bv. Apocalypse, dragon…).
  • Maak een collage in Mirador met minstens drie afbeeldingen.
  • Sla je collage op, en open je opgeslagen college in een nieuw Miradorvenster.

Opdracht 3 - Voeg items toe aan bestaande collage

We maakten alvast collages over de Behemoth, Boethius, Juvenalis en Eenogen. Voeg er je eigen vondsten aan toe.

  • Ga naar deze pagina,
  • selecteer een collage,
  • import de code in een Mirador workspace,
  • en begin items toe te voegen.

Een virtuele rondleiding maken met de Exhibit tool

Je wil een digitale rondleiding of quiz maken aan de hand van digitale beelden. In plaats van de beelden te verzamelen, bij te snijden, en weer te uploaden naar een website, verzamel je manifesten in de Exhibit tool. Als je wil kan je de beelden zelfs afwisselen met YouTube video’s, voor een dynamischer effect. Bezoekers kunnen inzoomen, uitzoomen, en met één muisklik de metadata van de objecten oproepen. Je (detail)beelden worden dus niet uit hun context gerukt.

Een virtuele rondleiding creëren in de Exhibit tool
Een virtuele rondleiding creëren in de Exhibit tool

Voorbeelden

Werkwijze

  1. Ga naar https://mmmonk.vercel.app/ > ‘Create an Exhibit’
  2. Kies het format (Kiosk speelt vanzelf, bij Scroll scrolt de bezoeker door de tour, bij Slides klikt de bezoeker door de tour, bij Quiz creëer je meerkeuzevragen).
  3. Vul de velden in en ‘create exhibit’. Dit deel kan later desgewenst worden aangepast.
  4. Sla de URL op in je bladwijzers of op een andere locatie. Exhibit werkt niet met accounts en log-ins. De URL is de enige manier om terug te keren naar je werk.
  5. Klik op ‘add item’.
  6. Kleef een manifest URL in de balk onderaan en klik op ‘import’.
  7. Selecteer deze bron in de lijst met bronnen en klik op ‘add to exhibit’.
  8. Blader in je gekozen manuscript naar het gewenste detail.
  9. Klik op de balk met ‘+’ (‘add new’). Nu kan je een bijschrift schrijven bij het gekozen beeld. Dit beeld kan ook nog worden aangepast.
  10. Klik op het vinkje (‘ok’) om het bijschrift en het beeld op te slaan. Wil je daarna een andere pagina uit hetzelfde boek tonen? Blader dan naar dat detail, klik op ‘+’, en creëer een nieuwe stap in je rondleiding.
  11. Voeg zoveel items/bronnen toe als je wil. Dit kan ook een YouTube video zijn.
  12. Klik op ‘preview’ om je guided viewing te bekijken. Klik op ‘share’ om je guided viewing te delen of te embedden.

Troubleshooting

Foutmelding bij importeren van een manifest. – Zou het kunnen dat je dit manifest eerder al hebt geïmporteerd? Kies dan het manifest uit de lijst met bronnen. Zo niet: ben je zeker dat de URL klopt?

Opdracht

Creëer een rondleiding of quiz. (Sla de URL op!) Gebruik manifesten URLs uit onze lijst of zoek manifesten URLs op websites als IIIF Collections (Biblissima) en catalogi van instellingen (bv. Getty Museum).

Alternatieve tools

Momenteel zijn Exhibit en Storiiies de meest toegankelijke gratis tools voor storytelling met IIIF.

  • Met Exhibit kan je werken met beelden van boeken (= manifesten met meerdere afbeeldingen = pagina's of folio's). Je kan ook YouTube video's integreren in je verhaal.
  • Storiiies is populair in de museumsector. Je kan er werken met slechts één beeld. De gratis editor vind je hier. En op deze pagina vind je enkele knappe voorbeelden, waaronder een virtuele rondleiding over The Ambassadors van Hans Holbein.
  • Annonatate heeft het voordeel dat je alles kan opslaan en dus niet afhankelijk bent van het voorbestaan van de tool. Opslaan doe je in een repository in Github. Annonatate vereist dus iets meer vertrouwdheid met dataverwerking.
  • Overzicht van alle tools op de website van het IIIF Consortium.

Een viewer embedden op een website

Je wil een blogbericht schrijven over een object of een online les maken rond verschillende objecten. In plaats van afbeeldingen te uploaden naar je website, kan je een IIIF-viewer embedden.

Zo ziet een geëmbedde viewer eruit op een website als Wordpress. Je kan nog steeds inzoomen en bladeren, en je kan de metadata bekijken.

Voordelen

Alle functionaliteiten van een viewer (i.p.v. een statisch beeld) + detail tonen maar met mogelijkheid om uit te zoomen op grotere beeld + metadata-beschrijvingen blijven direct raadpleegbaar + hoge resolutie + snel + niet meer nodig om beelden op te slaan/dowloaden/uploaden/hosten (= betalen!).


Voorbeelden

Werkwijze

  1. Haal de iframes of div embed code op via Universal Viewer (onder ‘share’ knop). (Deze functionaliteit wordt ook aangeboden in de customized viewers van sommige instellingen.)
  2. Plak de iframes code als een alternatief voor een geüploade jpg in het CMS van je website. Vraag je websitebouwer om dit te voorzien indien het niet standaard aanwezig is in je CMS. De iframes code staat het toe om in te zoomen op een detail via de URL coördinaten, de div code kan dit niet.
Een online les met IIIF viewers (https://spotlight.vatlib.it/latin-paleography)
Een online les met IIIF viewers (https://spotlight.vatlib.it/latin-paleography)

Een beeld downloaden

Hoewel IIIF ervoor zorgt dat je beelden (en zelfs details) makkelijk online kan terugvinden, is het soms gewoon handig om een beeld te downloaden. Geen probleem, ook dat is nog steeds mogelijk!

Werkwijze

  1. Ga naar https://universalviewer.io/
  2. Voer de manifest URL in en klik op ‘view’.
  3. Klik op het download-logo in de linker benedenhoek van de viewer. Kies uit de opties. Bij ‘source image file (tiff)’ download je het bestand zoals het door de instelling is aangeleverd.

Rechten

Opgelet! Controleer en respecteer de voorwaarden voor hergebruik van de beelden bij 'license' en 'attribution'. Op de website creativecommons.org vind je een verklaring bij de verschillende types licenties.

Voorwaarden voor attributie en licentie voor een item van The Fitzwilliam Museum geopend in Universal Viewer
Voorwaarden voor attributie en licentie voor een item van The Fitzwilliam Museum geopend in Universal Viewer

Uitbreiding

Leer enkele next level tricks om met IIIF te werken. Segment in opbouw.

Manifest URLs verzamelen met DetektIIIF

DetektIIIF is een browser extension voor Chrome en Firefox die IIIF URLs herkent op websites. Alle manifest URLs op de pagina worden automatisch verzameld in een mandje. Kies de manifesten die jij interessant vindt, en open ze meteen in Mirador, UV en andere toepassingen.

  1. Ga naar https://seige.digital/en/detektiiif/
  2. Installeer de browser extension.
  3. DetektIIIF verschijnt nu in je taakbalk. Klik op het DetektIIIF icoon en ontdek de mogelijkheden.
DetektIIIF verzamelt alle manifest URLs op webpagina's
DetektIIIF verzamelt alle manifest URLs op webpagina's

5-Day online lessen over IIIF door de IIIF Community

Onze Mmmonkworkshop legt de beginselen uit van IIIF-afbeeldingen. Wie geprikkeld is om verder te leren over IIIF, kan een online training volgen die van de IIIF Community uitgaat.

De training behandelt vijf aspecten van IIIF, over vijf dagen:

Github Awesome IIIF

Op de Awesome IIIF Github pagina verzamelt de IIIF-community links naar uitleg over standaarden, demo's, tutorials en presentaties, om nieuwe communityleden op weg te helpen.

IIIF Collegagroep

Interesse om samen de mogelijkheden van IIIF verkennen met collega’s in het werkveld in Vlaanderen en Nederland? Via de Collegagroep IIIF delen we kennis en ervaring, met interessante praktijkvoorbeelden en heldere infosessies (bv. over licenties en attributies).

Live workshops IIIF

Deze pagina wordt gebruikt tijdens de live workshops voor hoger onderwijs en erfgoedinstellingen (bv. KU Leuven, European Lettering Institute, UGent, Columbia University, Vlaamse Erfgoedbibliotheken, Nationale Bibliotheek Slovenië, York University). Contacteer ons als jij je studenten of personeel ook kennis wil laten maken met de voordelen van IIIF in onderwijs, communicatie en onderzoek.

Wat is IIIF?

Een beknopte en heldere uitleg over wat IIIF is en hoe het werkt. Voor iedereen die geen IT-expert is maar toch de basics wil begrijpen van IIIF.

Presentaties over Mmmonk

Opnames van lezingen over het Mmmonk-project.

Documentatie

Rapporten, draaiboeken, aanbevelingen voor de sector.