Workshop Haal meer uit digitale beelden dankzij IIIF

• Onderwerp: De voordelen van digitale beelden in IIIF formaat voor onderwijs, onderzoek en publiekswerking.
• Focus: Middeleeuwse manuscripten, maar met veel aandacht voor andere types objecten.
• Werkwijze: Korte uitleg + sprekende voorbeelden + opdrachten voor de deelnemers.
• Voor wie: Geen IT-kennis vereist. Voor iedereen die met digitale beelden werkt van boeken, schilderijen, prenten, munten, enzovoort. Zij gingen je voor: KU Leuven, UGent, European Lettering Institute, Columbia University, Vlaamse Erfgoedbibliotheken, Nationale Bibliotheek Slovenië, York University, University College Cork, IIIF Consortium, meemoo, Musea Brugge, Universiteitsbibliotheek Gent, en Library of Congress.
• Praktisch: 120 minuten, live of online.
• Interesse? Contacteer ons om een workshop te plannen in jouw instelling of ontdek de workshop hieronder op eigen tempo.

1. Kleinere ecologische voetafdruk: IIIF vermijdt onnodige downloads, kopieën en hosting van digitale beelden en ondersteunt minimal computing. Daardoor is er minder serverruimte nodig, en dus ook veel minder energie! (Meer lezen over de ecologische voetafdruk van digital humanities? Deze webinar van Europeana Pro geeft bruikbare tips voor eindgebruikers.)
2. Alle beelden samen: Door IIIF zitten digitale beelden niet meer opgesloten in lokale systemen. Gedaan met switchen tussen verschillende catalogi en databanken! Je kan beelden uit verschillende instellingen vlot samenbrengen in een uniforme werkomgeving.
3. Beelden in hoge kwaliteit en in recordtempo op je scherm.
4. Dynamische beelden met rijke context: Met IIIF verlies je geen context wanneer je op een detail van een afbeelding focust. Wanneer je digitaal een detail publiceert, kan je publiek steeds vlot uitzoomen en verdere informatie vinden.
5. Degelijke en gratis tools om met de beelden te werken in onderwijs, communicatie, onderzoek en zelfs gaming.
6. Community: IIIF wordt ontwikkeld door een enthousiaste community van specialisten uit de erfgoedsector en IT-ontwikkelaars. De resultaten zijn steeds open source zodat iedereen mee kan bouwen aan vooruitgang.

Op de website van het IIIF Consortium vind je meer uitleg over de voordelen van IIIF.

Een manifest is de verpakking in json-code rond digitale beelden en metadata waardoor de info universeel bruikbaar wordt. Het is de lijst met instructies (APIs) voor computers om de beelden en metadata op een correcte manier te tonen in de toepassing van jouw keuze. Je hebt de code niet nodig, enkel de URL van het manifest.

Een manifest URL bevat de woorden 'IIIF' en 'manifest(s)', bv.

• https: // adore.ugent.be/IIIF/manifests/archive.ugent.be%3AC98E436C-003C-11E7-AD2E-55C9D43445F2
• https: // iiif.bodleian.ox.ac.uk/iiif/manifest/441db95d-cdff-472e-bb2d-b46f043db82d.json
• https: // digitalcollections.universiteitleiden.nl/iiif_manifest/item:877637/manifest
• https: // anet.be/iiif/30461d8cf282ac05315cf192f5c5442d48cdd078/manifest

IIIF wordt meer en meer ingezet door instellingen, maar is nog niet universeel in gebruik. Het zou dus kunnen dat het object waarin jij bent geïnteresseerd, (nog) geen manifest URL heeft.

P.s. Sla de pagina van deze workshop op in je bladwijzers, we gaan vaak switchen tussen websites.

Specifieke instellingen

Ga naar de online collectiecatalogus van de instelling. Ga naar de gedetailleerde beschrijving van een individueel item. Zoek daar naar het IIIF logo of naar de woorden 'IIIF' en 'manifest'.

Waar instellingen dit precies vermelden in hun beschrijving van een object, loopt sterk uiteen. Hieronder enkele voorbeelden:

• Openbare Bibliotheek Brugge > onder het tabblad ‘Bekijk online’;
• Universiteitsbibliotheek Gent > onder het tabblad ‘For developers’;
• KU Leuven > onder ‘View online’ > bekijk het in Teneo > onder ‘information’ vind je de manifest URL (‘Permalink IIIF manifest’).
• Universiteit Antwerpen: open het record > kies 'open met Mirador viewer' > de manifest URL staat onderaan de metadata in de Mirador viewer
• Gallica BnF > klik op het IIIF logo in de linker menubalk > klik op het informatie 'i' logo in de rechterbovenhoek om de metadata te openen > het manifest bevindt zich onderaan de metadata
• Musea Brugge > het manifest bevindt zich onderaan in het record bij 'Linked Open Data'
• Getty Museum > Filter op 'open content images' > zoek object > het manifest bevindt zich onderaan in het record bij 'APIs & other identifiers'
• Cambridge University Digital Library > veel opties, o.a. de IIIF knop
• Op de website van het IIIF Consortium vind je een uitgebreide gids om bronnen te vinden bij instellingen met IIIF collecties.

Tip van de expert! Gebruik de Detektiiif browser extension om makkelijk alle manifesten URLs te vinden en te gebruiken. Meer info hier.

Wereldwijde initiatieven met IIIF bronnen

• Biblissima IIIF Collections: Deze website verzamelt bijna alle manifesten van manuscripten en oude drukken en koppelt die aan de uitgebreide en diepgaande informatie uit de databanken van Biblissima. Bevat zo'n 100.000 manifesten! Integreert platforms als Gallica (BnF) and e-codices.
• Fragmentarium: Zo'n 5400 middeleeuwse fragmenten van manuscripten in IIIF. Irish Script on Screen: Meer dan 450 Ierse manuscripten in IIIF.
  
• Internet Archive: Miljoenen (!!) foto's, teksten, audio en video in IIIF. De manifesten URLs worden (voorlopig) niet getoond op Internet Archive :-( maar je kan de URL redelijk gemakkelijk zelf reconstrueren met deze drie stapjes.
• FranceArchives: Nationale aggregator voor Franse archieven. IIIF wordt voor meer en meer collecties geïmplementeerd.
• Wikidata: Bevat manifesten URLs voor duizenden objecten, maar niet erg consequent. Het kan een makkelijke shortcut zijn om manifesten URLs te verzamelen, zonder via aparte catalogi te moeten gaan. Je kan rechtstreeks in Wikidata zoeken, of naar het object van jouw keuze zoeken in Wikipedia > klik dan op 'wikidata item' in het zij-menu > je vindt de manifest URL onder 'IIIF-URL voor manifest' (bv. De Kus van Gustave Klimt).

Mmmonk: Op de detailpagina van elk manuscript staat de URL rechts onderaan de viewer.

• Selecteer en kopieer de URL (= de informatie in de adresbalk van je browser). Dit is de sleutel die je nodig hebt.
• Soms kan je het IIIF logo ook draggen en droppen in een toepassing.
• Indien het manifest opent, zal je een pagina zien vol json code. Je hebt de code niet nodig, enkel de URL.

Shortcut voor deze workshop

Tijdens de workshop kan je manifesten kiezen uit deze lijst met manifesten van boeiende items uit uiteenlopende instellingen.

Zoek de Manifest URL voor één van onderstaande voorwerpen. Deel de URL via de chat of toon hem aan de lesgever.

• Musea Brugge: Jheronimus Bosch, Laatste oordeel, ca. 1500 (Inventarisnummer 0000.GRO0208.I)
• Victoria & Albert Museum: Onbekende kunstenaar, The Dacre Beasts - The Red Bull, ca. 1507-1525 (inv. W.6:1 to 5-2000)
• Gallica (Bibliothèque nationale de France): La New Home [machine à coudre] : médaille d'or, Paris 1889 : [affiche]

Je hebt een interessant detail gevonden op een kunstwerk en wil dit delen met iemand, of hiernaar linken in een document, of het opslaan voor jezelf.

Dankzij IIIF

• hoef je het beeld niet meer te downloaden, bijsnijden, opslaan en verzenden;
• maar kan je het delen of opslaan aan de hand van een simpele URL met coördinaten. Dit is mogelijk via de Universal Viewer.

Bijvoorbeeld:

• Snelle communicatie:
  • "Dag Sam, Was het jou al opgevallen dat het idool in de Valerius Maximus van het Grootseminarie zijn tong uitsteekt?"
  • “Opgelet, de zaalwachter laat weten dat er boorstof is gesignaleerd ter hoogte van de linker duim van Joris van der Paele!”
  • “Dag collega, Ik vond net nog een voorbeeld van Jozef met een kaars!”
• Hyperlinken in documenten (administratie, artikels...):
  • "Openingen bruikleenaanvraag: Manuscript 157/188 te openen op f. 1r"
  • “To do: navragen wat in het mandje zit op Legende heilige Ursula”
• Alle detailafbeeldingen van middeleeuwse katten opslaan bij de bladwijzers in je browser in het mapje 'katten'.

1. Selecteer en kopieer de manifest URL van je object naar keuze, bv. https://sharedcanvas.be/IIIF/m...
2. Open de website https://universalviewer.io/
3. Kopieer de URL in het vakje ‘Paste the URL of a IIIF manifest here to see the UV in action!’
4. Blader in het manuscript en zoom in op het detail naar keuze. (In de URL zie je de coördinaten mee veranderen met jouw bewegingen. Dankzij deze coördinaten wordt het mogelijk dit detail te delen.)
5. Kopieer de URL of gebruik de ‘share’ knop in de viewer. Deel de URL via een bericht, sla de URL op in een document, hyperlink de URL in een tekst, of bookmark de pagina.

Opdracht 1 (manuscript)

Zoek in Manuscript 157/188 van het Grootseminarie Brugge het wapenschild van Abt Jan Crabbe. Zoom hierop in, en deel dit detail met een andere deelnemer via chat of mail, of sla het op in je bladwijzers (bv. in een mapje 'wapenschilden').

manifest URL Ms. 157/188: https://sharedcanvas.be/IIIF/m...

Opdracht 2 (schilderij)

Zoek de groene halsbandparkiet op het schilderij Madonna met kanunnik Joris van der Paele door Jan van Eyck (Groeningemuseum Brugge). Zoom hierop in, en deel dit detail met een andere deelnemer via chat of mail, of sla het op in je bladwijzers (bv. in een mapje 'dieren').

manifest URL schilderij: https://dam.museabrugge.be/iiif/3/6726/manifest.json

Je hebt een interessant manuscript uit de British Library dat je wil vergelijken met een oude druk uit de Openbare Bibliotheek Brugge en een schilderij uit het Getty Museum. Elk van die instellingen heeft eigen viewers, met eigen regels en functionaliteiten, wat niet handig is om te werken.

Via de Mirador Viewer kan je de objecten samenbrengen in één uniforme omgeving, mét behoud van de nodige randinformatie!

1. Selecteer en kopieer de manifest URL van je object naar keuze.
2. Open de website https://mirador-dev.netlify.app/__tests__/integration/mirador/. (Klik de voorbeelden van Van Gogh en Krishna weg.)
3. Klik op ‘start here’.
4. Klik op ‘add resource’.
5. Voeg de manifest URL in en klik op ‘add’. Jouw object staat nu bovenaan in de lijst met bronnen (of resources).
6. Klik op jouw object om het toe te voegen aan je collage. Je kan bladeren in het manuscript of open de galerij view om gerichter te zoeken. Via het hamburger-icoon (drie horizontale strepen) kan je de metadata bekijken.
7. Herhaal deze stappen zo vaak als je wil om objecten toe te voegen aan je collage.
8. Om je collage op te slaan: klik op de drie puntjes in het linkermenu. Klik op ‘export workspace’. Klik op ‘view workspace configuration’, selecteer alle tekst, en sla die op in een document. Om deze collage later opnieuw op te roepen, importeer je deze tekst in ‘import workspace’ in hetzelfde menu.

Opdracht 1 - Vergelijk twee manuscripten

Vergelijk twee kopieën van De natura rerum van Thomas van Cantimpré. Open beide boeken op de folio met de cycloop.

• Brugge, Openbare Bibliotheek, Manuscript 411: https://sharedcanvas.be/IIIF/manifests/B_OB_MS411
• Gent, Sint-Baafskapittel, Manuscript 15: https://adore.ugent.be/IIIF/manifests/archive.ugent.be%3AB6F50BB0-7602-11EB-81AA-AFF9AA36FAF6

Opdracht 2 - Creëer een collage naar wens

• Zoek op Biblissima IIIF Collections afbeeldingen van eenzelfde iconografisch onderwerp. Tip: Hou rekening met de basistalen van de databanken, nl. voornamelijk Frans en in mindere mate ook Engels (bv. Apocalypse, dragon…).
• Maak een collage in Mirador met minstens drie afbeeldingen.
• Sla je collage op, en open je opgeslagen college in een nieuw Miradorvenster.

Opdracht 3 - Voeg items toe aan bestaande collage

We maakten alvast collages over de Behemoth, Boethius, Juvenalis en Eenogen. Voeg er je eigen vondsten aan toe.

• Ga naar deze pagina (Engels),
• selecteer een collage,
• importeer de code in een Mirador workspace,
• en begin items toe te voegen.

Je wil een digitale rondleiding of quiz maken met digitale beelden. Dankzij IIIF hoef je de beelden niet meer te verzamelen, bij te snijden en weer te uploaden naar een website. Je verzamelt gewoon manifesten URLs in een tool als Exhibit.

Bezoekers kunnen inzoomen op hoogwaardige beelden, en ook de metadata van de objecten oproepen binnen de tentoonstellingsviewer. De (detail)beelden worden dus niet uit hun context gerukt.

Tip van de expert: Wissel de beelden af met YouTube video's (bv. met demonstratie van een techniek of met commentaar van een curator) voor een dynamischer effect!

• Vrome en vrolijke kopiisten (als supplement bij een tekstdossier over productie van manuscripten)
• The Art of Reading in the Middle Ages Quiz! (als supplement bij een virtuele tentoonstelling)
• Inleiding bij Gotische kapitalen (met video’s)
• Aristoteles verlucht (door academische gastcurator)
• Poten op perkament (n.a.v. fysieke tentoonstelling in Openbare Bibliotheek Brugge)
• Wie is die baby? (quiz gemaakt door een deelnemer van de workshop)
• Selectie Mmmonk-manuscripten voor workshops

1. Ga naar https://mmmonk.vercel.app/ > ‘Create an Exhibit’
2. Kies het format (Kiosk speelt vanzelf, bij Scroll scrolt de bezoeker door de tour, bij Slides klikt de bezoeker door de tour, bij Quiz creëer je meerkeuzevragen).
3. Vul de velden in en ‘create exhibit’. Dit deel kan later desgewenst worden aangepast.
4. Sla de URL op in je bladwijzers of op een andere locatie. Exhibit werkt niet met accounts en log-ins. De URL is de enige manier om terug te keren naar je werk.
5. Klik op ‘add item’.
6. Kleef een manifest URL in de balk onderaan en klik op ‘import’.
7. Selecteer deze bron in de lijst met bronnen en klik op ‘add to exhibit’.
8. Blader in je gekozen manuscript naar het gewenste detail.
9. Klik op de balk met ‘+’ (‘add new’). Nu kan je een bijschrift schrijven bij het gekozen beeld. Dit beeld kan ook nog worden aangepast.
10. Klik op het vinkje (‘ok’) om het bijschrift en het beeld op te slaan. Wil je daarna een andere pagina uit hetzelfde boek tonen? Blader dan naar dat detail, klik op ‘+’, en creëer een nieuwe stap in je rondleiding.
11. Voeg zoveel items/bronnen toe als je wil. Dit kan ook een YouTube video zijn.
12. Klik op ‘preview’ om je guided viewing te bekijken. Klik op ‘share’ om je guided viewing te delen of te embedden.

Troubleshooting

Foutmelding bij importeren van een manifest. – Zou het kunnen dat je dit manifest eerder al hebt geïmporteerd? Kies dan het manifest uit de lijst met bronnen. Zo niet: ben je zeker dat de URL klopt?

Opdracht

Creëer een rondleiding of quiz. (Sla de URL op!) Gebruik manifesten URLs uit onze lijst of zoek manifesten URLs op websites als IIIF Collections (Biblissima) en catalogi van instellingen (bv. Getty Museum).

Alternatieve tools

Momenteel zijn Exhibit en Storiiies de meest toegankelijke gratis tools voor storytelling met IIIF.

• Met Exhibit kan je werken met beelden van boeken (= manifesten met meerdere afbeeldingen = pagina's of folio's). Je kan ook YouTube video's integreren in je verhaal. De overgangen tussen stappen zijn nogal bruusk, en je beginbeeld is sowieso het eerste beeld uit je eerste manifest (= meestal de boekband in het geval van boeken).
• Storiiies is populair in de museumsector. Je kan er werken met slechts één beeld. De overgangen tussen de stappen zijn zachter en aangenamer dan bij Exhibit, je blik glijdt over het beeld. De gratis editor vind je hier. En op deze pagina vind je enkele knappe voorbeelden, waaronder een virtuele rondleiding over The Ambassadors van Hans Holbein.
• Annonatate heeft het voordeel dat je alles kan opslaan en dus niet afhankelijk bent van het voortbestaan van de tool. Opslaan doe je in een repository in Github. Annonatate vereist dus iets meer vertrouwdheid met IT.
• Nog een stapje technischer: creëer digitale collecties en tentoonstellingen met Padlet, Google Sites, CollectionBuilder of Wax. Zie de Minimal Digital tutorials door Alison Harvey (AHRC-RLUK).
• Overzicht van alle tools op de website van het IIIF Consortium.

Je wil een blogbericht schrijven over een object of een online les maken rond verschillende objecten. In plaats van afbeeldingen te uploaden naar je website, kan je een IIIF-viewer embedden.

Voordelen

Alle functionaliteiten van een viewer (i.p.v. een statisch beeld) + detail tonen maar met mogelijkheid om uit te zoomen op grotere beeld + metadata-beschrijvingen blijven direct raadpleegbaar + hoge resolutie + snel + niet meer nodig om beelden op te slaan/dowloaden/uploaden/hosten (= betalen!).

Voorbeelden

• Paleography course Vatican Library (Ambrogiano Piazzoni) https://spotlight.vatlib.it/latin-paleography/feature/7-uncial
• Digital Manuscripts in the Classroom Universiteitsbibliotheken Leiden https://digmanclass.universiteitleiden.nl/manuscripts/vcf-20/
• En natuurlijk, deze website...

Werkwijze

1. Haal de iframes of div embed code op via Universal Viewer (onder ‘share’ knop). (Deze functionaliteit wordt ook aangeboden in de customized viewers van sommige instellingen.)
2. Plak de iframes code als een alternatief voor een geüploade jpg in het CMS van je website. Vraag je websitebouwer om dit te voorzien indien het niet standaard aanwezig is in je CMS. De iframes code staat het toe om in te zoomen op een detail via de URL coördinaten, de div code kan dit niet.

Onze Mmmonkworkshop legt de beginselen uit van IIIF-afbeeldingen. Wie geprikkeld is om verder te leren over IIIF, vind hier inspiratie:

De Awesome IIIF Github page: nuttige info over de standaarden, demo's, tutorials en presentaties, om nieuwkomers een idee te geven van de mogelijkheden van IIIF.

Online training volgen van het IIIF Consortium. De training behandelt vijf aspecten van IIIF, gespreid over vijf dagen:

• Dag 1 - IIIF Basics
• Dag 2 - Image API Wat is een image API; Een ​​image API-URL wijzigen om toegang te krijgen tot verschillende delen van een afbeelding; Verschillende soorten image API-implementaties (niveau 0, niveau 1, enz.); Tools die werken met de image API, zodat je je image API-server kunt testen.
• Dag 3 - Presentation API Maak, wijzig en publiceer een manifest
• Dag 4 - Annotations Maak, wijzig en publiceer annotaties
• Dag 5 - Project demos

Via https://training.iiif.io en https://iiif.io/get-started vind je ook meer geavanceerde training en training in andere talen dan het Engels.

• Transcripties: FromThePage en Transkribus zijn twee toonaangevende tools die IIIF ondersteunen.
• Annotate: Annonatate is een annotatietool. Je moet een account aanmaken op Github. Lees deze tutorial.
• Maak een website: Canopy IIIF is een tool om simpele websites te maken met doorzoekbare IIIF collecties. Je moet een account aanmaken op Github. Lees deze tutorial. Meer tips over dit soort tools vind je op de website van Minimal Digital.

Heb je zelf een beeld dat nog niet beschikbaar is in IIIF en waar jij de rechten op bezit of dat vrij is voor hergebruik? Dan kan je zelf gratis een simpel manifest aanmaken zonder dat je over een IIIF-server moet beschikken.

• Upload het beeld naar het Internet Archive.
• Eens het op IA staat, zoek je de identifier (= het unieke nummer gekoppeld aan dit object), bv. https://archive.org/details/img-8664_202009.
• Voeg de identifier toe aan deze URL: https://iiif.archive.org/iiif/3/plakjouwidentifierhier/manifest.json.
• Meer gedetailleerde uitleg vind je op de website van Minimal Digital en op de trainingswebsite van het IIIF Consortium. P.s. Als je een manifest maakt bij wijze van test, kan je dit zo aanduiden in de uploader module. Dan wordt je test na 30 dagen verwijderd en vermijden we onnodig energieverbruik.

Drag and drop objecten naar Chronoscope World

Chronoscope World is een viewer die werd ontworpen voor kaarten maar waarin je eender welk type object kan openen. Het voordeel van deze viewer: je kan het IIIF logo of een thumbnail van een object verslepen naar de viewer en het object opent meteen. In het geval van boeken kan dit veel tijd besparen als je snel door een groot aantal boeken wil bladeren. De galerij met afbeeldingen (bv. alle folio's van een boek) opent heel snel.

Sparql queries in Wikidata om IIIF manifest URLs te vinden

Op Wikidata staan al meer dan 200.000 manifest URLs. Gebruik de Query Service of de Query Builder om "compounded searches" (= ingewikkelde vragen) te maken voor IIIF-objecten. De property voor IIIF Manifest URL is P6108. Bv.: toon me alle olieverfschilderijen gemaakt in de Lage Landen tussen 1400 en 1500 en beschikbaar in IIIF. Een korte gids vind je hier.

"In 2020 stelde Ernst and Young dat digitalisering reeds verantwoordelijk is voor 4 procent van de globale uitstoot van broeikasgassen – bijna het dubbel van de koolstofuitstoot van de luchtvaartindustrie."

"Veel organisaties denken niet na over de ecologische voetafdruk van hun data en dragen zonder het te weten de last mee van vervuilende digitale praktijken zoals data duplicatie, wat leidt tot een toename van de productie van kooldioxide."

(Bron: Decoding the digital carbon footprint: exposing the global data challenge, 2020 The Chronicle of Higher Education)

Benieuwd hoe jij de ecologische voetafdruk van jouw digitale werk kan verminderen? De webinar 'How to create more climate-friendly communications' door Europeana Pro bevat zeer nuttige tips!